Tijdens mijn vakantie dagdroomde ik over hybride arbeidscontracten en een basisinkomen voor iedereen 😍 Waarmee je onbeperkt allerlei vormen van verbintenissen aan kunt gaan om betekenisvol werk te leveren. Waarmee je een leven lang werken, spelen en leren kunt combineren. Om bullshit banen te elimineren en de potentie van alle werkenden in de samenleving te ontsluiten. Om ongelijkheid en armoede te bestrijden en om ecologische transities te maken. Ik heb het in deze blog van mij afgeschreven.
Toelichtende tekst bij publicatie op LinkedIn
Als het aan mij ligt heffen we het verschillen tussen vast en flex helemaal op. Het is zo irrelevant. Het ene moment heb ik behoefte aan meer stabiliteit, het andere moment juist aan dynamiek. Werkenden zijn tegenwoordig zo schaars dat steeds meer mensen gaan beseffen dat de zekerheid van werk er toch wel is, en dat daar geen vaste baan voor nodig is. Je wilt kunnen spelen; meer vernieuwing of juist even wat vastigheid. Hetzelfde geldt voor de werkgever. Die wil het ene moment meer flexibiliteit en het andere moment kunnen vertrouwen op een vaste groep medewerkers. Contractvormen zoals we die nu kennen passen niet op de realiteit waarin werkgevers en werknemers willen kunnen schuiven met de gewenste flexibiliteit op elk moment. En discussies over contractvormen staan in de weg van de essentie: doet iedereen wel het juiste, betekenisvolle werk?
Met hybride contractvormen sociale zekerheden herverdelen
Ondanks intensieve flexibiliteitsbestrijding van beleidsmakers, is de jaarlijkse groei van flexwerkers niet te stoppen. Laten we die strijd staken, de kansen van flexibiliteit omarmen, en de oplossingen zoeken voor de keerzijde daarvan. Dat betekent onder andere fundamenteel herzien hoe we onze sociale zekerheid organiseren, zodat de kosten, bijdragen en toegang tot werk voor alle werkenden eerlijk verdeeld worden. Yes, denkend in de richting van een basisinkomen dus, waarmee we veel inkomensstress en bureaucratie weghalen.
Overigens verkondig ik deze ideeën al jaren (zie onderstaand filmpje uit 2018), maar zijn ze actueler dan ooit: de polder heeft nu echt visie nodig.
Om echt stappen te zetten in onze sociaal economische vraagstukken moeten we de verschillen tussen werkenden en niet werkenden opheffen. Wat zou het uitmaken hoeveel procent je op welk moment waar aan bijdraagt en of je wel of niet in een bepaald hokje valt? Flexibele contractvormen zou je met een klik moeten activeren en deactiveren, zodat ik bij het kiezen van een klus niet hoef na te denken of ik daarvoor in dienst ga, freelancer ben, mij zelf uitzendt of vrijwilligerswerk doe. Laat mij 1 tot 100 klussen en rollen tegelijkertijd uitvoeren; en val me niet lastig met de systemen. Is niet iedereen boven de pak ‘m beet 8 jaar een potentiële kracht voor onze samenleving?
Door de realiteit van vandaag gezien, liggen een paar fundamentele denkfouten onder het huidige arbeidsmarktstelsel. Neem nu het idee dat een werkgever voor zijn werknemers moet zorgen. Dat is nobel, en sinds de slavernij een stap naar voren, maar tegelijkertijd is zo’n verticale verhouding steeds vaker achterhaald. In de praktijk ben je het ene moment werkaannemer, het volgende moment werkweggever. Werk verdeel je vaak horizontaal. Doe jij die taak, dan pak ik dit op.
Spelen met hiërarchie in alle lagen van de samenleving
Om lekker en effectief te werken moet je kunnen doen waar je goed in bent, zin in hebt of het meeste van leert. Loskomen van je vaste takenpakket dus. Het ene schuif ik iets naar jou, het andere moment jij iets naar mij. Delegeren kun je het niet noemen, met het vervagen van hiërarchische verbanden in organisaties, eerder effectief samenwerken. Steeds meer bedrijven worden netwerkorganisaties, waarbij de verantwoordelijkheden laag in de organisatie worden belegd. Verandering komt net zo veel bottom-up als top-down (en effectieve verandering van alle kanten).
Ook voor steeds meer maatschappelijke vraagstukken moeten we het idee dat je altijd maar ‘top-down’ voor mensen zorgt loslaten. Het werkt niet meer en leidt tot kloven en wantrouwen in de overheid. Soms natuurlijk wel, maar zeker niet altijd. We moeten daarom gaan ‘spelen met hiërarchie’. 10 jaar geleden werkte ik met een groep vernieuwers aan de implementatie van deze concepten binnen het sociaal domein. De animatie daarover is nog steeds de moeite waard.
Werken met tal van verbintenissen tegelijkertijd
Ook mijn verbindingen met organisaties zijn niet meer zoals je die in de vorige eeuw kende: slechts één werkgever tegelijk en slechts een paar in je carrière. Een groot deel van de bevolking werkt inmiddels voor meerdere werkgevers tegelijkertijd, combineert betaald en vrijwilligerswerk, of heeft meerdere opdrachtgevers. Opkomende klusplatformen spelen een belangrijke rol in het faciliteren van meerdere type werkmodellen tegelijkertijd. Ik ben verbonden met talloze organisaties. Sommige intensief om op dagelijkse basis mee samen te werken, andere support is of help ik van tijd tot tijd met een betrokkenheid op afstand. Heeft jouw organisatie ook zo’n flexibele schil? En biedt jouw opleiding ook een levenslange verbinding aan om een leven lang leren te faciliteren; ongeacht welke carrière-switches ik maak?
Wie nog gelooft in arbeidsmarktkrapte zit vast in een denken dat mensen moeten worden opgeleid en kiezen voor een baan in lineaire carrière paden. Steeds meer hiërarchische vluchtelingen (bedankt voor de term Martijn Aslander) willen niet meer zo werken. Als zij geen autonomie, zeggenschap en betekenisgeving voelen in hun werk, stappen ze op. En terecht. De intensieve menshouderij (bedankt Jaap Peters) is voorbij. Vroeger kende je participatieladders en medezeggenschap; tegenwoordig zijn organisaties eerder zwermen, waarin iedereen evenveel zeggenschap heeft en gestuurd op basis van expertise en talent, in plaats van op hiërarchische macht.
Onbenut personeel doeltreffend inzetten
Als ik iets heb geleerd van de coronacrisis dan is het wel dat de werkelijkheid er anders uitziet dan de systeemwereld. Honderdduizenden vrijwilligers die zorg wilden ondersteunen, konden niet worden ingezet. Duizenden thuiszittende callcenter medewerkers mochten niet voor de GGD gaan bellen. Honderden bedrijven die een uitwisseling van het personeelsbestand wilden organiseren, liepen tegen beleidsbarrières aan. Ondanks talloze mogelijkheden om stilzittend personeel nuttig in te zetten, bleken echt flexibele arbeidsmarkten een illusie. Natuurlijk waren successen, zoals ziekenhuizen die afgeschaalde afdelingen met platformtechnieken snel wisten in te zetten op corona-afdelingen. Maar het beeld van zoveel onbenut potentieel dat werd blootgelegd maar niet zinvol werd benut, heeft mij wel wakker geschud. Dit moet en kan anders!
Ik ben daarom zo blij in deze tijd te leven van ongelooflijke mogelijkheden. Zoals apps die jouw skills voorspellen, verrassende carrière-stappen suggereren, platformen die jou matchen aan passend werk en AI die jouw contractvormen regelt. Steeds meer openheid voor diversiteit en inclusie. Nu nog even de systemen, de stelsels en het denken aanpassen aan de nieuwe werkelijkheid. Ik steek daarvoor graag de handen uit de mouwen; want als we iedereen continu op de juiste plek aan het werk kunnen zetten, komt er zoveel potentie vrij. Als we al die energie gaan benutten om bullshit banen te elimineren en actief bij te dragen aan maatschappelijke en ecologische transities, gaan we een mooie tijd tegemoet!
Geef een reactie