Laurens Waling

Wie houdt zich nu echt zinvol bezig met oplossen van onze ecologische en maatschappelijke uitdagingen? Er is zo’n grote groep werkzaam in bullshit banen of niet in staat om betekenisvol te participeren, dat we enorm veel arbeidscapaciteit missen. Gevangen in onze eigen systemen. Wat zou er gebeuren als we deze potentie ontsluiten? Kan dat nog voor de collectieve burn-out? Of moeten we gewoon recht in die golf duiken? Benieuwd naar jouw ideeën hierbij! #thrivability #duurzameinzetbaarheid #burnout

Toelichtende tekst bij publicatie op LinkedIn

Wie de tijd neemt om rond te kijken in werkend en niet-werkend Nederland fronst zijn wenkbrauwen. Wat zijn we met zijn allen aan het doen? Even zwart-wit: een grote groep mensen heeft het gigantisch druk en een andere grote groep doet niet (meer) mee. Beiden groepen klagen en voelen zich slachtoffer van een door onszelf gecreëerd systeem. Je werkt steeds harder, voor een steeds duurder wordend leven; of je voelt je eenzaam, afhankelijk en buitengesloten. Daarbovenop worden we ons bewust van een grote sociale en ecologische crisis; maar in de praktijk is er slechts een kleine derde groep die zich daarvoor daadwerkelijk betekenisvol weet in te zetten. De combinatie van de ‘rat-racers’, de ‘buitengeslotene’ en de ‘instortingsangst’, zijn de ideale cocktail voor een collectieve burn-out. Wie of wat gaat ons redden?

Vooropgesteld: een burn-out kan precies zijn wat er nodig is…

Zelf maakte in twee jaar geleden een flink burn-out mee. Ik lag 20 uur per dag op bed, en had geen energie voor een wandeling of een boek. Gelukkig duurde mijn burn-out maar een paar maanden. Ik had geluk dat ik mij helemaal kon afzonderen in door mijn netwerk aanboden vakantiewoningen. Na een paar weken offline, een natuurbad en het stoppen van al mijn sociale en werk-gerelateerde activiteiten, laadde ik weer op. Ik had mijn grootste angst (alleen te zijn) overwonnen. Ik bouw nu mijn leven weer op, met keuzes die niet op angst gebaseerd zijn.

Het gaat te ver om te zeggen dat ik iedereen een burn-out gun. Het is een donkere pijnlijke tunnel, en velen komen er nooit meer echt uit. Maar het kan je zeker veel geven in het leven. Ook voordat ik zelf in een burn-out kwam, besefte ik dat het fijn samenwerkt met mensen die een crisis in hun leven te boven te zijn gekomen. Ze weten diep van binnen dat je meer bereikt door volkomen te accepteren dat wereld anders is dan het hoofd graag wil, dan door hard te werken. Deze mensen genieten meer, zijn wendbaarder en komen beter tot de kern. Zij belichamen de essentie. Ze stralen en bereiken impact.

We houden onszelf collectief zinloos bezig

Helaas stralen de huidige werknemers totaal niet. Deze ‘rat-racers’ zijn machtiger dan ooit – nog nooit was het verloop en de gemiddelde jaarlijkse loonstijging (7,6%) zo hoog – maar verkeren in de stress van het harde werken. Door uitval ligt de werkdruk op de werkvloer enorm hoog. En erg zinvol is dit harde werken ook niet. Ondanks de vele innovaties stijgt onze productiviteit nauwelijks en worden werkweken niet korter. Een groot deel van de bevolking werkt in bullshit jobs: ze voegen op hun werk niets zinnigs toe aan de maatschappij, voeren taken uit die beter door AI kunnen worden uitgevoerd of houden zich dusdanig bezig met oplossen van problemen, dat deze alleen maar groter worden. Neem bijvoorbeeld de 17 miljard die we uitgeven om 3 miljard aan schulden op te lossen. Het verdienmodel van een grote groep is de problematiek van een kleine groep armen (in stand houden).

Tegelijkertijd is een ander deel van de bevolking ook gestrest, omdat zij niet rondkomen, niet kunnen participeren en kloof met rijken alsmaar groter zien worden. Na de V.S. is Nederland het land met de grootste inkomensongelijkheid. Het onbenutte arbeidspotentieel van al die thuiszitters kan blijkbaar niet worden ingezet om de werkdruk bij ‘rat-racers’ te verminderen. Bijzonder, in deze tijden van arbeidsschaarste en ongekende digitale mogelijkheden om elkaar te vinden, kenniswerk op te knippen en uit te besteden. Zie ook mijn eerder blogs.

De vicieuze cirkel: alleen harder werken lijkt de oplossing

De stressende groepen hangt nog een angst boven het hoofd; die van ecologische en maatschappelijke in-een-storting van onze maatschappij. We realiseren ons dat er nog meer nodig is dan vliegschaamte en plantaardig eten om de uitputting en klimaatverandering te stoppen. En dat we met nog meer sociale voorzieningen de armoede kloof niet dichten. Beiden vergen radicale stappen, zoals een basisinkomen en echte energietransitie. Theoretisch gezien hebben we genoeg kennis en capaciteit om baanbrekende transformaties te maken; maar in de praktijk zitten zoveel mensen vast in bullshit banen of zijn zij buitengesloten van participatie dat ze niet meer (geloven te) kunnen bijdragen aan de crisissen boven ons hoofd. Een kleine groep voelt zich daardoor gedwongen nog harder te werken voor verandering. Wederom: nog harder werken.

De consequentie van structureel harder (of te hard) werken is minder overzicht, meer fouten en een dieper geloof dat wat je doet de enige uitweg is. Waardoor je weer harder moet werken om alles bij te houden en fouten te herstellen. Het ergste is hard werken zonder resultaat te zien. Ik las ergens dat de grootste kwelling in strafkampen het steeds weer moeten graven en weer dichtgooien van kuilen is. Treffender kun je de kwelling niet verwoorden die vele werkers in bullshit jobs of in slecht functionerende / onveilige organisaties dagelijks ondergaan.

Gevangen in een door onszelf gecreëerd systeem

Een uitweg lijkt er voor de harde werkers niet, want de hypotheek, want de luxe-leefstijl, want de sociale status, want het werk, etc. Met onderliggende de angst om alleen te zijn (dan wel de variant daarop, de angst om samen te smelten / geen eigen identiteit meer te hebben). Ondanks de bizarre hoefveelheid gezamenlijk spaargeld van alle Nederlanders, zitten velen gevangen in gouden kooien.

Rest ons dan niets anders dan een collectieve burn-out? Het lijkt er op. Want komt er een nieuwe lichting politici die het anders gaan doen, nu de oude garde ‘opgebrand’ afhaakt? Komt er nieuw onderwijs- en zorgpersoneel wat eisen gaat stellen aan de manier waarop het systeem georganiseerd wordt? Komen er ambtenaren die de overheid wendbaar maken? Stappen werknemers op in bedrijven die geen positieve maatschappelijke of ecologische footprint hebben? In boeddhistische wijsheid is de way-out, vaak the way-in. Misschien moeten we niet bang zijn voor een collectieve burn-out, maar er nog een tandje bovenop doen? Meer je best doen allemaal!

Nieuw leiderschap durft het niet te weten

Nee. Hoeveel wijsheid die burn-out mij ook heeft opgeleverd. Je gunt niemand de pijn en paniek waar je doorheen gaat. Zeker collectief, als er niemand is om in de chaos richting te geven, lijkt me dit geen gezonde ontwikkeling voor de BV Nederland. Dus blijf ik positief, en zie ik uit naar nieuw leiderschap. Leiders die kwetsbaar durven los te laten en niet weten. Zie die de dialoog open gooien en samen naar nieuwe antwoorden gaan zoeken. Terwijl zij innerlijk overtuigd de weg wijzen naar minder welvaart, maar meer welzijn. Ik doe mijn best, zoals ook met deze blog, maar ik weet het ook niet. Wat zouden jij en ik nu het beste kunnen doen? Ik zie uit naar je suggesties op LinkedIn!