Wat zie je als je een cocon midden in het transformatieproces van rups naar vlinder doorsnijdt? Soep! De cocon-inhoud is volledig vloeibaar. Alle cellen die een rups waren hebben elkaar losgetalen. Om vervolgens nieuwe verbindingen aan gaan en een vlinder te vormen. Vroeger dachten we dat rupsen en vlinders twee verschillende dieren waren. Nu weten we dat een rups vlinder kan worden door zijn structuur volledig los te laten en te vertrouwen op een oncontroleerbaar proces. Zou jij het aandurven?
Transformeren vanuit een burn-out
Volgens mij valt er uit deze biologieles veel te leren. Om te beginnen op individueel niveau. Ik kwam dit jaar als herboren uit een fikse burn-out, toen ik afscheid durfde te nemen van mijn oude ik. Wat ik daarvoor nodig had? Een kwetsbare hulpvraag. Hierdoor kreeg ik fijne plekjes voor mijzelf in de natuur aangeboden. Daarnaast het loslaten van mijn verplichtingen (vrienden, familie, werk en opvoedtaken) waardoor ik mij op mijzelf kon richten. En tenslotte vertrouwen op de natuur; mijn hoofd was in paniek, maar in mijn lijf voelde ik dat dit proces mij iets te bieden had, waardoor ik er rustig bij kon blijven. Binnen een paar weken had ik mijn energie en levenslust terug. Ik kon mijn leven opnieuw opbouwen; passend bij mijn nieuwe inzichten. Waardoor ik meer dan ooit het gevoel heb te mogen spelen; o.a. in mijn nieuwe werk. Wellicht kunnen de 1,3 miljoen mensen die op dit moment burn-outklachten hebben, iets met deze inzichten.
Stop met veranderprojecten
We kunnen hier ook van leren op organisatieniveau. Welk bedrijf heeft zichzelf in deze tijd niet opnieuw uit te vinden. De afgelopen jaren heb ik tientallen organisaties en teams zien worstelen met vernieuwing. Ik zag tot mijn stomme verbazing bijna alle transities, projecten en start-ups sneuvelen. Ik ben me hierin gaan verdiepen. Ik volgde een toffe leergang Interventiekunde en leerde hoe je de oorzaken van problemen kunt aanpakken, in plaats van met de zoveelste oplossing te komen voor waterbed-problemen. Ofwel, hoe je het zelf-oplossend vermogen van een organisatie aanspreekt, door te weigeren het zoveelste brandje te gaan blussen. Je begeeft je dan op een terrein waar het meestal zo ongemakkelijk wordt, dat het veel ervaring en onderbouwing vraagt om daarin te blijven staan. Maar als het lukt om het oude patroon los te laten, dan ontstaat er ruimte voor iets nieuws. Spelenderwijs werken!
Transformeren als collectieve noodzaak
Ook op collectief niveau hebben we eerst het oude los te laten om nieuwe structuren te kunnen omarmen. Onze samenleving staat voor grote transformatievraagstukken. We consumeren onszelf en vele andere dieren richting uitsterven. Onze arbeidsmarkt is stuk. Armoede stijgt. 1 op de 10 Nederlanders voelt zich sterk eenzaam. Bijna 60% van de bevolking leeft ongezond. Ondanks alle technologische voortgang leven velen een leeg en ongelukkig bestaan. Urgentie genoeg. Maar niemand pakt alle problemen fundamenteel aan. En dat is logisch.
Je kunt niet fundamenteel veranderen vanuit controle
Zolang we ons laten leiden door angst en rationaliteit slagen we er beperkt in om te veranderen. Nu zitten we vast: we durven de oude schoenen niet weg te gooien voordat we nieuwe hebben. Het probleem is echter, dat je de nieuwe structuren niet ziet, zolang je nog leeft in de oude. Stel je voor dat de rups denkt dat de helft van alle structuren loslaten ook wel voldoende is om een vlinder te worden. Dat zou er niet uit zien; en de natuur zorgt ervoor dat dat niet gaat.
Hoe lang willen we nog doorgaan met het zoveelste beleidsplan en project, wat geen zoden aan de dijk zet?
Het vergt lef om je over geven aan een proces, waarvan je voelt dat je het te doen hebt, maar waarvan je geen flauw idee hebt hoe het eruit gaat zien. Aan de andere kant; hoe lang willen we nog doorgaan met het zoveelste beleidsplan en project, wat geen zoden aan de dijk zet? Wanneer zijn we collectief zo moe, dat we niet meer door kunnen op de huidige weg. Het piept en kraakt wat dat betreft aan alle kanten, maar voorlopig zijn we bestendig (of hardleers) genoeg om zelfs na een flinke pandemie, gewoon op de oude voet door te gaan.
Duurzaam samenleven vergt daadwerkelijk samenwerken
Eén van de meest krachtigste theorieën over verandering blijf ik de “Theory U” van Otto Scharmer vinden. Over hoe je steeds dieper kunt gaan luisteren en loslaten. Je kent misschien dat gevoel wel van in een flow terecht komen en moeiteloos precies het juiste doen. Super effectief werken. Dat kan ook teamverband maar is nog lastiger te bereiken. Zelf heb ik meerdere keren mogen ondervinden dat daadwerkelijke 1+1=3 samenwerking bestaat. Dit valt echter niet af te dwingen. Het kan ontstaan als je bereid bent jezelf helemaal in te brengen, de ander helemaal te zien en de uitkomst los te laten. Alle drie vaardigheden die je niet thuis of op school leert. Daar gaat het immers om te leren controleren en ‘winnen’. En niet om loslaten en laten gebeuren wat er wil gebeuren.
Het ‘niet weten’ is super spannend
Transformeren vergt het ‘niet durven weten’. Wat mij betreft de belangrijkste vaardigheid voor de volgende generaties. Gewoon durven zeggen dat je het nooit helemaal kunt weten. En inbrengen wat jouw waarheid, jouw verlangen en jouw angsten zijn.
Ook ik vind het lastig om toe te geven en een blog te schrijven met als hoofdboodschap dat ik het niet weet. Ik weet niet hoe het eruit ziet als we allemaal alles loslaten. Als alles soep wordt. Ik weet alleen wat belangrijke ingrediënten zijn: vertrouwen, spelen, bewustzijn en liefde.
Ik wens in 2023 dat iedereen zich zelf opnieuw en verder mag gaan uitvinden. Dat we onze slechte gewoontes, onze consumptiedrang, onze bewijsdrang en onze jacht naar zingeving en geluk loslaten. Dat we gaan leren om gewoon te durven zijn. Om terug te vallen op de natuurwetten van voor elkaar zorgen en te leven in harmonie met de planten en dieren om ons heen. Opdat we ook collectief een transitie periode in kunnen gaan van rups naar vlinder.
Aho! (Groet uit de Indiaanse cultuur. “O mi takye Oyasin“: wij zijn allen één)
Geef een reactie